افسردگی چیست؟ علائم، نحوه تشخیص و روشهای موثر درمان
تاریخ آخرین بروزرسانی: 26 شهریور 1403 - ساعت 15:31
زمان مورد نیاز برای مطالعه: 7 دقیقه
اختلالات روانی افسردگی علائم، تشخیص، درمانافسردگی چیست؟
اختلال افسردگی اساسی یک اختلال روانی شایع و جدی است که بر احساس، تفکر، عمل و درک شما از جهان تأثیر منفی میگذارد. طبق یک نظرسنجی جهانی در سال 2023، تقریباً از هر ده بزرگسال، سه نفر (29٪) در مقطعی از زندگی خود دچار افسردگی شدهاند و حدود 18٪ در حال حاضر افسردگی را تجربه میکنند. زنان بیشتر از مردان، و جوانان بیشتر از افراد مسن به افسردگی مبتلا میشوند. در حالی که افسردگی میتواند در هر زمان و در هر سنی رخ دهد، به طور متوسط میتواند برای اولین بار در اواخر نوجوانی تا اواسط 20 سالگی ظاهر شود.
علائم افسردگی می تواند از خفیف تا شدید و در هر فردی میتواند متفاوت ظاهر شود. این علائم شامل موارد زیر میباشد:
- احساس غمگینی، تحریک پذیری، پوچی و/یا ناامیدی.
- از دست دادن علاقه یا لذت به فعالیتهایی که زمانی از آن لذت میبردید.
- تغییر قابل توجه در اشتها (خوردن بسیار کمتر یا بیشتر از حد معمول) و/یا تغییر وزن (کاهش یا افزایش قابل توجه غیر مرتبط با رژیم).
- خوابیدن خیلی کم یا زیاد.
- کاهش انرژی یا افزایش احساس خستگی
- افزایش فعالیت بدنی بیهدف یا آهسته شدن حرکات یا گفتار که آنقدر شدید است که توسط دیگران قابل مشاهده باشد.
- احساس بیارزشی یا گناه بیش از حد.
مشکل در تفکر یا تمرکز، فراموشی و/یا مشکل در تصمیم گیریهای جزئی. - افکار مرگ، افکار خودکشی یا اقدام به خودکشی.
- توجه داشته باشید که طبیعی است که لحظات غمگین یا احساس خستگی یا بیحالی را به عنوان بخشی از تجربه انسانی تجربه کنید. با این حال، تشخیص افسردگی مستلزم آن است که علائم فوق در بیشتر روز، تقریباً هر روز، برای بیش از دو هفته، همراه با تغییر واضح در عملکرد روزانه (مثلاً در عملکرد شغلی/مدرسه، شخصی) رخ دهد.
عوامل خطر برای افسردگی
افسردگی میتواند هر کسی را تحت تاثیر قرار دهد، حتی کسانی که به ظاهر همه چیز دارند. عوامل متعددی می توانند در افسردگی نقش داشته باشند:
- عوامل بیوشیمیایی: تفاوت در برخی مواد شیمیایی در مغز (مانند انتقال دهندههای عصبی سروتونین، دوپامین و نوراپی نفرین) ممکن است به علائم افسردگی کمک کند.
- ژنتیک: افسردگی میتواند در خانوادهها ایجاد شود. به عنوان مثال، اگر یکی از دوقلوهای همسان افسردگی داشته باشد، دیگری 70 درصد احتمال دارد که در طول زندگی به این بیماری مبتلا شود.
- شخصیت: افراد با عزت نفس پایین، که به راحتی تحت فشار استرس قرار میگیرند یا عموماً بدبین هستند ممکن است بیشتر دچار افسردگی شوند.
- عوامل محیطی: قرار گرفتن مداوم در معرض خشونت، بی توجهی، سوء استفاده یا فقر نیز میتواند خطراتی برای ابتلا به افسردگی ایجاد کند.
افسردگی چگونه درمان میشود؟
افسردگی یکی از قابل درمانترین اختلالات روانی است. بین 70 تا 90 درصد از افراد مبتلا به افسردگی در نهایت به خوبی به درمان پاسخ میدهند.
برای تشخیص افسردگی، روانشناس یک ارزیابی تشخیصی کامل انجام میدهد که شامل یک مصاحبه جامع در مورد علائم، تاریخچه شخصی، پزشکی و خانوادگی شما است. علاوه بر این، نیاز هست که یک معاینه فیزیکی توسط پزشک داشته باشید زیرا عدم تعادل هورمونی، کمبود ویتامین، مشکلات عصبی و مصرف مواد مخدر یا الکل، میتوانند شرایط زمینهای مشابه با اختلال افسردگی را در شما ایجاد کنند. آزمایشات و تصویربرداری نیز ممکن است در ارزیابی به عنوان بخشی از غربالگری پزشکی گنجانده شود. همچنین آزمون افسردگی بک که در حال حاضر در وبسایت مجموعه تست مغز در دسترس است یکی از معروفترین و کارآمدترین آزمونهای تشخیصی افسردگی است. فرد متخصص ارزیابی کننده شما، همه این عوامل را در هنگام تنظیم تشخیص و توصیه یک برنامه درمانی فردی حتما در نظر میگیرد.
دارو
داروهای ضد افسردگی ممکن است در یک یا دو هفته اول استفاده بهبودی ایجاد کنند، اما ممکن است فواید کامل آن برای دو تا سه ماه مشاهده نشود. اگر فردی بعد از چند هفته بهبودی کمی داشته باشد یا هیچ بهبودی نداشته باشد، روانپزشک او ممکن است تنظیم دوز، افزودن یک داروی جدید یا تغییر به یک داروی ضد افسردگی جایگزین را توصیه کند. در برخی شرایط، دستههای دیگر داروهای روانپزشکی، مانند تثبیتکنندههای خلق، ممکن است مفید باشند. نکته مهم این است که اگر هر گونه عوارض جانبی دارو را تجربه میکنید، به روانپزشک و روانشناس خود اطلاع دهید.
روانپزشکان معمولاً توصیه میکنند که بیماران تا شش ماه یا بیشتر پس از بهبود علائم افسردگی به مصرف دارو ادامه دهند. برای برخی از افراد در معرض خطر - برای مثال، کسانی که در گذشته چندین دوره افسردگی را تجربه کردهاند، یا کسانی که دارای سابقه خانوادگی قوی افسردگی هستند - ممکن است درمان نگهدارنده طولانی مدت برای کاهش خطر دورههای بعدی پیشنهاد شود.
روان درمانی
روان درمانی نیز اغلب توصیه میشود. درمان شناختی رفتاری (CBT)، که یکی از رایجترین اشکال روان درمانی میباشد، در درمان افسردگی مؤثر است. CBT بر شناخت و اصلاح الگوهای تفکر ناسالم با هدف تغییر افکار و رفتارها برای پاسخ به چالشها به شیوه ای مثبتتر تمرکز دارد. ممکن است به تنهایی یا همراه با داروهای ضد افسردگی استفاده شود.
روان درمانی ممکن است فردی یا گروهی باشد. گروه درمانی، گروهی از افرادی را که به طور مشابه افسردگی را تجربه میکنند، در یک محیط درمانی گرد هم میآورد و فرصتی برای یادگیری و حمایت متقابل فراهم میکند.
بسته به شدت افسردگی، درمان با روان درمانی میتواند چند هفته یا بیشتر طول بکشد و بهبود قابل توجهی را میتوان در 10 تا 15 جلسه احساس کرد.
درمان تشنج الکتریکی (ECT)
ECT یک درمان پزشکی است که عموماً برای کسانی که دورههای افسردگی شدید دارند و به درمانهای دیگر پاسخ ندادهاند اختصاص دارد. ECT از دهه 1940 مورد استفاده قرار گرفته است و سالها تحقیق منجر به پیشرفتهای عمده و به رسمیت شناختن اثربخشی آن به عنوان یک جریان اصلی درمان و نه "آخرین راه حل" شده است. ECT روشی است که تحت بیهوشی انجام میشود و در طی آن تحریک الکتریکی مغز برای ایجاد یک تشنج کوتاه مدت انجام میشود. یک بیمار به طور معمول دو تا سه بار در هفته و در مجموع 6 تا 12 درمانECT دریافت میکند. معمولاً توسط تیمی از متخصصان پزشکی آموزش دیده از جمله روانپزشک، متخصص بیهوشی و پرستار یا دستیار پزشک مدیریت میشود.
خودیاری و مقابله
چند کار وجود دارد که افراد میتوانند برای کاهش علائم افسردگی انجام دهند. برای بسیاری از افراد، ورزش منظم به ایجاد احساس مثبت و بهبود خلق و خو کمک میکند. داشتن خواب باکیفیت و کافی، یک رژیم غذایی سالم و پرهیز از الکل نیز میتواند به کاهش علائم افسردگی کمک کند.
افسردگی یک بیماری واقعی است و با تشخیص و درمان مناسب، اکثریت قریب به اتفاق افراد مبتلا به افسردگی بر آن غلبه خواهند کرد. اگر علائم افسردگی را تجربه میکنید، اولین قدم این است که به روانشناس یا روانپزشک خود مراجعه کنید. در مورد نگرانی های خود صحبت کنید و درخواست ارزیابی کامل کنید.
افسردگی با غم یا اندوه و سوگواری متفاوت است
مرگ یکی از عزیزان، از دست دادن شغل یا پایان دادن به یک رابطه، تجربههای دشواری برای فرد است. طبیعی است که احساس غم و اندوه در واکنش به چنین موقعیتهایی ایجاد شود. کسانی که از دست دادن را تجربه میکنند اغلب ممکن است خود را "افسرده" توصیف کنند.
اما غمگین بودن با افسردگی یکسان نیست. فرآیند سوگواری برای هر فردی طبیعی و منحصر به فرد است و برخی از ویژگیهای مشابه با افسردگی را دارد. هم غم و هم افسردگی ممکن است شامل غم و اندوه شدید و کنارهگیری از فعالیتهای معمولی باشد.
غمگین بودن و افسردگی از جنبههای مهم دیگری هم، متفاوت هستند:
- در غم و اندوه، احساسات دردناک به صورت موجی ظاهر میشوند که اغلب با خاطرات مثبت متوفی آمیخته میشوند. در افسردگی شدید، خلق و خو و/یا علاقه (لذت) برای بیشتر دو هفته کاهش مییابد.
- در غم و اندوه معمولاً عزت نفس حفظ میشود. در افسردگی شدید، احساس بیارزشی و نفرت از خود رایج است.
- درغم و اندوه، هنگام فکر کردن یا خیال پردازی درباره «پیوستن» به عزیز متوفی، ممکن است افکار مرگ ظاهر شوند. در افسردگی اساسی، افکار به دلیل احساس بیارزشی یا عدم لیاقت زندگی یا ناتوانی در کنار آمدن با درد افسردگی، بر پایان دادن به زندگی متمرکز میشوند.
غم و اندوه و افسردگی میتوانند با هم وجود داشته باشند. هنگامی که غم و افسردگی همزمان اتفاق میافتند، اندوه شدیدتر است و بیشتر از غم بدون افسردگی طول میکشد. تمایز بین غم و اندوه و افسردگی مهم است و میتواند به افراد در دریافت کمک، حمایت یا درمان مورد نیاز کمک کند.